Σ.Ι.Ε.Λ.Β.Ε.

Στο πλαίσιο των αφιερωμάτων για τα 60 χρόνια της ΟΙΕΛΕ, φιλοξενούμε σήμερα στην ιστοσελίδα μας συνέντευξη του πρώην Υπουργού Παιδείας και Βουλευτή Α΄ Αθήνας του ΣΥΡΙΖΑ Ν.Φίλη.
Στη συνέντευξη ο Ν. Φίλης αναφέρεται στην αναγκαιότητα η εκπαίδευση που παρέχουν τα ιδιωτικά σχολεία να είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόριο, μίλησε για την πλούσια συνεισφορά της ΟΙΕΛΕ και των εκπροσώπων της στην ελληνική εκπαιδευτική ιστορία, τόνισε ότι θα πρέπει να αναβαθμιστεί ο ρόλος των ιδιωτικών σχολείων με κατοχύρωση της νομιμότητας των τίτλων σπουδών και υποστήριξε ότι είναι χρέος των συνδικάτων να διαφυλάξουν στα δύσκολα χρόνια που έρχονται τις κοινωνικές κατακτήσεις. Τέλος, αποκάλυψε το δραματικό παρασκήνιο πίσω από την ψήφιση του Ν. 4415/2016 επί Υπουργίας του.

“ΟΙΕΛΕ: Σύμφωνα με το άρθρο 16 του Συντάγματος, τα ιδιωτικά σχολεία παρέχουν δημόσιο αγαθό, άρα πρέπει να εποπτεύονται από το Υπουργείο Παιδείας. Ποια θα πρέπει να είναι η στάση του κράτους απέναντι στην προσπάθεια ορισμένων να καταργηθεί η διαχρονική αυτή πρόβλεψη και να μετατραπεί σε εμπόρευμα το αγαθό αυτό το οποίο παρέχουν και τα ιδιωτικά σχολεία;
ΦΙΛΗΣ: Η ερώτησή σας είναι επίκαιρη για πολλούς λόγους. Καταρχάς, διότι υπήρξε κατά την εποχή των μνημονίων προσπάθεια να παρακαμφθεί αυτή η συνταγματική πρόβλεψη, και ιδιαίτερα εσείς οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί αντιμετωπιστήκατε με έναν τρόπο που δεν αναγνώριζε το λειτούργημά σας, μια απόπειρα τα ιδιωτικά σχολεία να είναι κάτι σαν σούπερ μάρκετ, μια απλή επιχείρηση, ενώ είναι μια «επιχείρηση» ειδικού σκοπού, διότι παρέχει ένα κοινωνικό αγαθό, όπως αναγνωρίζει το Σύνταγμα. Τώρα βρισκόμαστε σε μια φάση όπου βγαίνουμε από τα μνημόνια, υπήρξε αποκατάσταση των ιδιωτικών εκπαιδευτικών στο ζήτημα αυτό, με το νόμο που ψηφίσαμε στη Βουλή παρά τις αντιδράσεις της τρόικας, αλλά τώρα δίνει δεύτερη αφορμή η επικαιρότητα για να συζητηθεί το θέμα του άρθρου 16, λόγω της συνταγματικής αναθεώρησης. Εμείς πιστεύουμε ότι το άρθρο 16 ως έχει κατοχυρώνει το γενικό χαρακτήρα της εκπαίδευσης που παρέχουν τα μη κρατικά εκπαιδευτήρια. Όλο αυτό βεβαίως πρέπει να το εμπλουτίζουμε με νομοθεσία, με νομοθετικές παρεμβάσεις, ώστε η ιδιωτική εκπαίδευση να ανταποκρίνεται στο στόχο αυτό, δηλαδή το αγαθό της εκπαίδευσης να είναι κοινωνικό αγαθό και όχι εμπόριο.
ΟΙΕΛΕ: Άρα θεωρείτε ότι μένουν ακόμη βήματα να γίνουν, για να στερεωθεί η συνταγματική επιταγή στην εκπαίδευση και να διασφαλίζεται ότι τα ιδιωτικά σχολεία παρέχουν κοινωνικό αγαθό και ότι οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί είναι λειτουργοί;
ΦΙΛΗΣ: Κατά τη γνώμη μου πρέπει να γίνουν βήματα που αφορούν συνολικά την εκπαίδευση, την αναβάθμισή, τον εκσυγχρονισμό της και τη δημοκρατική της μεταρρύθμιση. Στο πλαίσιο αυτής της μεταρρύθμισης θα πρέπει να ενταχθεί και η πρόοδος των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων. Νομίζω ότι τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια έχουν πολλά θετικά στοιχεία τα οποία και η δημόσια εκπαίδευση μπορεί να αξιοποιήσει και αξιοποιεί σε πολλές περιπτώσεις αναλόγως των οικονομικών του κράτους την τελευταία εικοσαετία, όπως είναι τα επιπλέον μαθήματα ή το ολοήμερο σχολείο. Είναι πράγματα που ξεκίνησαν από τα ιδιωτικά σχολεία.
Υπάρχουν όμως μερικά ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν στην πράξη, ακόμα και με νομοθετικές παρεμβάσεις, αλλά κυρίως στην πράξη, γιατί το στοιχείο ενός εργοδοτικού αυταρχισμού ορισμένων σχολαρχών εις βάρος των εργαζομένων εκπαιδευτικών είναι πολύ ισχυρό. Και αυτό αντιμετωπίζεται όχι μόνο με νόμους αλλά και μέσα από το κίνημα των εκπαιδευτικών. Το σχολείο είναι ένας χώρος με δυναμικές σχέσεις, δεν είναι στατικός χώρος, και η περιφρούρηση της κύριας αποστολής του σχολείου που είναι η μετάδοση της γνώσης στους μαθητές προϋποθέτει έναν ελεύθερο εκπαιδευτικό με κατοχυρωμένη την αξιοπρέπειά του. Άρα έχει μεγάλη σημασία, όχι στενά συνδικαλιστική, αλλά ουσιαστική, η δημοκρατική λειτουργία του σχολείου και η θέση του εκπαιδευτικού σε αυτό το πλαίσιο.
Θα κάνω μια παρένθεση, αναφερόμενος σε παλιότερες εποχές. Την περίοδο της χούντας αλλά και πιο πριν, σε όλη την περίοδο μετά τον εμφύλιο, γνωρίζουμε υπό ποιες συνθήκες αναπτύχθηκε η χώρα μας, με τις διώξεις των ανθρώπων που δεν ήταν με τους νικητές, με τις χιλιάδες των ανθρώπων να ψάχνουν δουλειές στις πόλεις, ανάμεσά τους και πτυχιούχοι των λεγόμενων καθηγητικών σχολών, τότε μία μεγάλη κατηγορία εκπαιδευτικών, οι οποίοι δεν μπόρεσαν να περάσουν από το δίχτυ του αυταρχισμού του μετεμφυλιακού κράτους για να εργαστούν στο δημόσιο σχολείο, απασχολήθηκαν στην ιδιωτική εκπαίδευση. Και πρέπει να πω ότι πολλοί από αυτούς διακρίθηκαν συνολικά. Θα σας θυμίσω ότι ένα από τα πιο πρωτοποριακά βιβλία Ιστορίας που γράφτηκαν εκείνη την εποχή για την μέση εκπαίδευση ήταν αυτό του ιδιωτικού εκπαιδευτικού τότε, του Κώστα Καλοκαιρινού, βιβλίο απαγορευμένο ήδη πριν από τη χούντα, το οποίο έβαζε στην πράξη άλλο προσανατολισμό για τη διδασκαλία της ιστορίας στο σχολείο. Και άλλοι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί υπήρξαν από τότε με το έργο τους και την προσφορά τους φάροι για την εκπαίδευση.
ΟΙΕΛΕ: Και αποτέλεσαν και τη μαγιά του κινήματος των ιδιωτικών εκπαιδευτικών αμέσως μετά τη δικτατορία και σε όλη τη μεταπολίτευση, όταν η ανανεωτική αριστερά είχε μια ξεχωριστή παρουσία στο χώρο.
ΦΙΛΗΣ: Πράγματι, θυμάμαι πολλούς από αυτούς τόσο στον ΣΙΕΛ όσο και στην ΟΙΕΛΕ με σημαντική παρουσία. Θυμάμαι τον Γιώργο Φυσάκι που είναι δίπλα μας και τώρα, θαλερός και δημιουργικός, θυμάμαι την Αλόη Σιδέρη, τον Ανδρέα Κασσέτα και πολλούς άλλους. Ειδικά οι δύο τελευταίοι, που δεν είναι μαζί μας πια, ήταν η ψυχή πολλών εκπαιδευτικών συνεδρίων και συναντήσεων της εποχής εκείνης. Κάτι που δείχνει ότι οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί δεν μιλούσαν μόνο για τα μισθολογικά θέματα και τις συνδικαλιστικές ελευθερίες, αλλά είχαν προτάσεις και όραμα για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και το σχολείο του μέλλοντος. Θυμάμαι ότι το πρώτο συνέδριο που έγινε με θέμα την αλλαγή του τρόπου πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έγινε με πρωτοβουλία της Αλόης Σιδέρη, με πρωτοβουλία της ΟΙΕΛΕ. Και θυμάμαι και τον Ανδρέα τον Κασσέτα ο οποίος χάθηκε πρόσφατα και όλη τη μάχη που είχε δώσει για τον εκσυγχρονισμό της διδασκαλίας της φυσικής στη μέση εκπαίδευση. Ίσως ξεχνώ και άλλους σημαντικούς, η αλήθεια είναι ότι ήταν πάρα πολλοί, και έπαιζε βέβαια σημαντικό ρόλο και η εποχή, η μεγάλη δημοκρατική δραστηριοποίηση της μεταπολίτευσης, κάτι που είχε διοχετευτεί με πολύ δημιουργικό τρόπο στην εκπαίδευση.

ΟΙΕΛΕ: Το 2014 η Κομισιόν, με αφορμή την έκδοση χιλιάδων παράνομων τίτλων σπουδών (περίπτωση ιδιωτικών ΤΕΕ Άρτας κτλ.) από ιδιωτικά σχολεία, ζήτησε από την ελληνική κυβέρνηση να λάβει σοβαρά μέτρα διασφάλισης της ποιότητας των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών και, κυρίως, της νομιμότητας των εκδιδόμενων τίτλων σπουδών στα ιδιωτικά σχολεία. Πώς θα πρέπει η πολιτεία να προστατεύσει το δημόσιο συμφέρον, αλλά και την ισονομία ανάμεσα σε μαθητές που φοιτούν σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία;

ΦΙΛΗΣ: Αντιμετώπισα το θέμα αυτό που ήταν μια εκκρεμότητα της πολιτείας απέναντι στην ανάγκη υπεράσπισης της νομιμότητας και της ισότητας, διότι η παρανομία δημιουργεί συνθήκες ανισότητας των πολιτών. Υπήρχε μια ρύθμιση επί υπουργίας Γιαννάκου η οποία δεν είχε εφαρμοστεί και εκκρεμούσε, όταν έγινα εγώ υπουργός, για εξετάσεις που θα ελέγχουν την ποιότητα των αμφισβητούμενων εκπαιδευτικών τίτλων.
ΟΙΕΛΕ: Πρέπει να παρατηρήσουμε εδώ, δυστυχώς, ότι η απόφαση σας αυτή εκκρεμεί.
ΦΙΛΗΣ: Θα σας απαντήσω. Εμείς, επειδή ουσιαστικά είχε εκπνεύσει αυτή η νομοθετική εξουσιοδότηση, σε συνεργασία και με τους φορείς που ενδιαφέρονταν για τη νομιμότητα στο χώρο της εκπαίδευσης, όπως είναι η ΟΙΕΛΕ, προχωρήσαμε στην ψήφιση μιας τροπολογίας που καθόριζε ότι, με ευθύνη του Υπουργείου Παιδείας, με ευθύνη του αρμόδιου φορέα ο οποίος ελέγχει τους τίτλους σπουδών αυτών των εκπαιδευτηρίων, πρέπει να προχωρήσουμε σε έναν διαγωνισμό επανεξέτασης αυτών των τίτλων, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν σε ιδιωτικά ΤΕΕ στην Ήπειρο, με την εμπλοκή Διευθυντών εκπαίδευσης αλλά και πολιτικών παραγόντων της περιοχής. Οι περισσότεροι μάλιστα από τους αμφισβητούμενους τίτλους αφορούσαν επαγγέλματα στο χώρο της Υγείας, εξ ου και η αντίδραση της ΠΟΕΔΗΝ στην ανακίνηση της υπόθεσης, η οποία δεν τιμάει καθόλου το συνδικαλιστικό κίνημα.
ΟΙΕΛΕ: Η οποία έχει καταθέσει αγωγή κατά της ΟΙΕΛΕ, ζητώντας 200.000 ευρώ!
ΑΠ: Εντάξει, είναι κι αυτό σημείο των καιρών, ένας φορέας εργαζομένων να διεκδικεί δικαστικά χρήματα από έναν άλλο φορέα εργαζομένων, επειδή διέπραξε το «αδίκημα» να ζητά την εφαρμογή της νομιμότητας. Για να επανέλθουμε, όμως, πράγματι έχετε δίκιο ότι εκκρεμεί αυτή η ρύθμιση. Έχω τη γνώμη ότι δεν πρέπει κανείς να είναι ανθρωποφάγος και ξέρω ότι τόσα χρόνια μετά έχουν δημιουργηθεί δικαιώματα, ακόμα και από αυτούς που μπορεί να είχανε αμφισβητούμενους τίτλους σπουδών. Πρέπει να δούμε τι ακριβώς είχε γίνει, να διερευνήσουμε την υπόθεση, έχοντας βάσιμα στοιχεία και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να κουκουλώνουμε υποθέσεις σαν αυτές, που θα τις ονομάζαμε χαμηλής διαφθοράς και διαπλοκής, γιατί όταν ψάχνεις δουλειά χωρίς να έχεις τα τυπικά προσόντα, στην ουσία κλέβεις τη δουλειά αυτή από κάποιον άλλο που τα διαθέτει, έχουμε δηλαδή διάκριση και ανισότητα. Συνεπώς είναι ανοικτό το θέμα αυτό και ελπίζω να δώσουμε μια λύση, με επιείκεια αλλά και με στόχο τη δικαίωση αυτών που αποκλείστηκαν και αδικήθηκαν.
ΟΙΕΛΕ: Στην περίπτωση που τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια λειτουργούν ως αμιγείς επιχειρήσεις, κατά παράβαση του Συντάγματος, πρέπει να μπορούν να εκδίδουν ισότιμους με τα δημόσια τίτλους σπουδών;
ΦΙΛΗΣ: Είναι προφανές ότι δεν μπορούν να εκδίδουν ισότιμους τίτλους σπουδών, αν λειτουργούν με άλλο καθεστώς και άλλη ποιότητα εκπαίδευσης σε σχέση με τη δημόσια, αν δηλαδή βρίσκονται εκτός της συνταγματικής ρήτρας σύμφωνα με την οποία το κράτος ασκεί εποπτεία. Όμως δε θέλουμε να έχουμε πολλών κατηγοριών σχολεία και να ευτελίσουμε τα ιδιωτικά σχολεία, θέλουμε να τα αναβαθμίσουμε και το κύρος τους να ενισχυθεί. Επίσης, να ενθαρρύνουμε μία καλώς εννοούμενη άμιλλα στο χώρο της εκπαίδευσης.
ΟΙΕΛΕ: Στο πλαίσιο του εορτασμού των 60 χρόνων της ΟΙΕΛΕ θα παρουσιάσουμε και μια έρευνα η οποία έχει ήδη δώσει κάποια στοιχεία. Σε 1150 περίπου συναδέλφους μας έδειξαν ότι οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί έχουν υψηλό ακαδημαϊκό προφίλ. Περίπου το 60% έχει μεταπτυχιακό ή και διδακτορικό τίτλο σπουδών και ένα πολύ μεγάλο ποσοστό έχει παρακολουθήσει σεμινάρια επιμόρφωσης/κατάρτισης. Με γνώμονα ότι οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί διορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας, συμφωνείτε ότι θα πρέπει να ορίζονται σε όλες τις θέσεις της δημόσιας διοίκησης, όπως σε θέσεις Συντονιστών Εκπαιδευτικού Έργου, στις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης ή στο Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής για παράδειγμα, μεταφέροντας την εμπειρία τους από τα ιδιωτικά σχολεία;
ΦΙΛΗΣ: Η εργασιακή σχέση με την οποία επιτρέπεται να κάνεις κανείς καριέρα στο Δημόσιο, είναι εργασιακή σχέση αορίστου ή μόνιμου. Οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί δεν είναι μόνιμοι υπάλληλοι, έτσι με βάση το Σύνταγμα δεν μπορούν να κάνουν καριέρα δημοσίου υπαλλήλου, αυτό είναι σαφές. Πρέπει όμως να αξιοποιηθούν στη συγκρότηση διαφόρων υπηρεσιακών συμβουλίων που συμμετέχουν αλλά και σε άλλες εκπαιδευτικές δράσεις, όπως το ΙΕΠ. Γενικότερα, στο δημόσιο διάλογο αλλά και στο σχεδιασμένο διάλογο που διεξάγει η εκάστοτε ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας με τους φορείς, θα πρέπει να αξιοποιείται η εμπειρία των ιδιωτικών εκπαιδευτικών και ιδίως όσων διαθέτουν υψηλά προσόντα και γνώσεις για τα εκπαιδευτικά πράγματα. Ενιαίος σχεδιασμός εκπαιδευτικής και πολιτικής και όχι αποκλεισμοί και Σινικά τείχη στην εκπαίδευση. Ο κατακερματισμός αλλά και η καχυποψία που, τουλάχιστον παλαιότερα, υπήρχε ανάμεσα σε δημόσιους και ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς δεν βοηθούν σε καμία περίπτωση. Και είναι επίσης γεγονός ότι, όσοι εκπαιδευτικοί από την ιδιωτική εκπαίδευση πέρασαν παλαιότερα στη δημόσια, πήγαν εκεί για να προσφέρουν και με τις γνώσεις, και με τα προσόντα τους, και παιδαγωγικά αλλά και συνδικαλιστικά πολλοί από αυτούς. Πρώτοι στα μαθήματα, πρώτοι στους αγώνες, που λέγαμε κάποτε.

ΟΙΕΛΕ: Πάντως η ΟΙΕΛΕ έχει αποδείξει εμπράκτως, και εσείς το γνωρίζετε πολύ καλά, ότι βασικό της μέλημα επί της ουσίας είναι η προστασία της δημόσιας εκπαίδευσης, πέρα από τα δικά μας συνδικαλιστικά ζητήματα.

ΦΙΛΗΣ: Είναι η εκπαίδευση εν συνόλω. Όχι ως προνόμιο και εμπόρευμα αλλά ως ένα κοινωνικό αγαθό.

ΟΙΕΛΕ: Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται το φαινόμενο της επέκτασης της παραπαιδείας στο χώρο της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, μέσω της ανεξέλεγκτης ίδρυσης παράνομων φροντιστηρίων δημοτικού-κέντρων μελέτης, χωρίς κανέναν έλεγχο από την πολιτεία και με σαφείς κινδύνους για την ψυχοσυναισθηματική ισορροπία των παιδιών σε τρυφερή ηλικία, που ιδρυματοποιούνται σε περιβάλλον τάξης από τις 8 το πρωί και συχνά έως τις 10 το βράδυ. Ποια είναι η θέση σας για το ζήτημα;
ΦΙΛΗΣ: Καταρχήν πιστεύω ότι το θέμα αυτό δεν είναι πρόβλημα μόνο της εκπαίδευσης. Νομίζω ότι η αιτία τέτοιων φαινομένων θα πρέπει να αναζητηθεί και στην ελληνική οικογένεια. Παρόλο που η σημερινοί γονείς διαθέτουν σε γενικές γραμμές υψηλότερο μορφωτικό επίπεδο σε σχέση με το παρελθόν, εντούτοις οι περισσότεροι έχουν πολύωρη εργασιακή απασχόληση και βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανάγκη να καταφεύγουν σε φροντιστήρια και κέντρα μελέτης, για τη μαθησιακή ενίσχυση των παιδιών τους, ακόμη και από μικρές ηλικίες. Είναι ένα ιδεολογικό ζήτημα της ελληνικής κοινωνίας που χρειάζεται αντιμετώπιση με πολλούς τρόπους και σε βάθος χρόνου. Καταρχάς απαιτείται θεσμική αντιμετώπιση από το Υπουργείο Παιδείας, με τη θέσπιση όρων λειτουργίας και τον έλεγχο αυτών των εκπαιδευτηρίων.
ΟΙΕΛΕ: Εδώ τίθεται το σοβαρότατο θέμα της διασφάλισης της υγείας και της ασφάλειας των εργαζομένων και των παιδιών σε αυτούς τους χώρους, γιατί κάποιοι από αυτούς δεν είναι ελεγμένοι και δεν ξέρουμε αν πληρούν τους όρους και τα κριτήρια ασφάλειας. Από την άλλη, έχοντας επίγνωση όλων αυτών των χαρακτηριστικών της ελληνικής οικογένειας που περιγράψατε, και επειδή σε μεγάλο βαθμό δεν μπορούν να καλυφθούν οι ανάγκες από το ολοήμερο σχολείο, προτείνουμε να μη λειτουργούν αυτοί οι χώροι ως κέντρα μελέτης αλλά ως κέντρα δημιουργικής απασχόλησης, με έμφαση στις τέχνες, τον αθλητισμό, το παιχνίδι.
ΦΙΛΗΣ: Δεν αλλάζει βέβαια η ουσία του πράγματος που είναι ότι η πολιτεία, μέσω αυτών των εκπαιδευτηρίων, εναποθέτει στον ιδιωτικό τομέα την κάλυψη των κενών και των αδυναμιών της δημόσιας εκπαίδευσης. Έχει να κάνει με την αλλαγή του ρόλου της ελληνικής οικογένειας, έχει να κάνει επίσης και με την λανθασμένη αντίληψη ότι πολλά από όσα δίνονται δωρεάν από την πολιτεία, όπως η δημόσια εκπαίδευση, είναι χαμηλής ποιότητας.

ΟΙΕΛΕ: Αντιγράφουμε από την απόφαση 622/2010 του ΣτΕ: «Οι διατάξεις των παραγράφων 1 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος αποσκοπούν στην εξυπηρέτηση του συμφέροντος της εκπαίδευσης και για τον λόγο ότι εξασφαλίζουν στους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς λειτουργούς σταθερές, κατά το δυνατόν, συνθήκες εργασίας, ώστε να μπορούν απερίσπαστοι να εκτελούν τα καθήκοντά τους για την αποτελεσματικότερη εκπλήρωση του σκοπού της Παιδείας, ο οποίος, κατά τα προεκτεθέντα, έχει αναχθεί σε συνταγματικό λόγο δημοσίου συμφέροντος». Ένα καθεστώς ελεύθερων, αναιτιολόγητων απολύσεων εξυπηρετεί τη συνταγματική επιταγή; Πώς θα πρέπει να διασφαλίζονται στοιχειώδεις όροι εργασιακής δικαιοσύνης για τους ιδιωτικούς εκπαιδευτικούς και προστασίας του δημόσιου συμφέροντος στα ιδιωτικά σχολεία;

ΦΙΛΗΣ: Προφανώς η απόφαση αυτή του ΣτΕ εδράζεται στη συνταγματική επιταγή του άρθρου 16 και αναγνωρίζει τον ιδιαίτερο ρόλο του λειτουργήματος του ιδιωτικού εκπαιδευτικού και την ενιαία εποπτεία του κράτους στην εκπαίδευση είτε δημόσια είτε μη κρατική. Βεβαίως, αυτή η συνταγματική επιταγή πρέπει να υλοποιείται καταρχάς με μία σειρά νομοθετικών παρεμβάσεων, όπως είναι για παράδειγμα ο νόμος 4415/2016. Ακόμη, με την προσπάθεια διεύρυνσης αυτών των παρεμβάσεων, μέσα από την αναβίωση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας και την αύξηση του κατώτατου μισθού, κάτι που αποτελεί ένα δεύτερο σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Ένα τρίτο βήμα είναι η καλλιέργεια στο δημόσιο διάλογο ενός κλίματος που να αντιμετωπίζει το σχολείο και την εκπαίδευση μέσα από το πρίσμα του δημόσιου συμφέροντος. Και να κατανοήσουν και οι σχολάρχες ότι οι επιχειρήσεις τους δεν υπάρχουν μόνο (και πρωτίστως) για το κέρδος αλλά για να προσφέρουν ένα κοινωνικό αγαθό.
ΟΙΕΛΕ: Άρα, μια αναιτιολόγητη απόλυση δεν εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον.
ΦΙΛΗΣ: Βεβαίως, μία αναιτιολόγητη απόλυση δεν εξυπηρετεί το δημόσιο συμφέρον, όχι μόνο με την έννοια ότι χάνει δικαιώματα ένας εργαζόμενος αλλά και διότι δημιουργεί ένα κλίμα εκφοβισμού, που υποβαθμίζει εξ αντικειμένου το εκπαιδευτικό έργο.
ΟΙΕΛΕ: Θα ήθελα να σταθώ λίγο στο θέμα της αναιτιολόγητης απόλυσης. Λίγες εβδομάδες μετά από την έκδοση της απόφασης 622/2010 ψηφίστηκε ο νόμος 3848/2010, γνωστός και ως νόμος Διαμαντοπούλου, ο οποίος προέβλεπε για πρώτη φορά την εισαγωγή της έννοιας της «αναιτιώδους καταγγελίας σύμβασης ιδιωτικού εκπαιδευτικού». Υπάρχει μια θετική απόφαση του ΣτΕ και αμέσως μετά υπάρχει μία αρνητική νομοθετική ρύθμιση που έρχεται να την ανατρέψει. Και φτάνουμε αρκετά χρόνια μετά στην ψήφιση του νόμου 4415/2016 που για μας αποτέλεσε, μέσα σε χαλεπούς καιρούς, μία όαση ελπίδας και δημοκρατίας μέσα στα ιδιωτικά σχολεία. Που έδινε τη δυνατότητα στον ιδιωτικό εκπαιδευτικό να μπαίνει στην τάξη ξανά με αξιοπρέπεια και να παρέχει ένα δημόσιο αγαθό. Θα θέλαμε να μας πείτε λίγα λόγια για το περιβάλλον μέσα στο οποίο έγιναν όλες οι διεργασίες για να φτάσουμε στην ψήφιση του 4415 και την άποψή σας για το διάλογο που αναπτύχθηκε με τους εργαζόμενους στην ιδιωτική εκπαίδευση αλλά και με την ΟΙΕΛΕ.
ΦΙΛΗΣ: Θέλω να σας θυμίσω ότι πετύχαμε αυτό το νόμο το καλοκαίρι του 2016, όταν εκείνη την περίοδο ήταν πολύ δύσκολη η σχέση της ελληνικής κυβέρνησης με τους δανειστές. Σε αυτή ακριβώς την περίοδο εμείς επιλέξαμε να προκαλέσουμε μία μεγάλη ρωγμή και να πούμε ότι οι ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί πρέπει να διασφαλίσουν ορισμένα εργασιακά δικαιώματα, τα οποία είχαν τρωθεί σοβαρά από την αρχή της περιόδου των μνημονίων. Συναντήσαμε αμέσως τη λυσσαλέα αντίδραση των ιδιοκτητών των ιδιωτικών εκπαιδευτηρίων και των θεσμών. Προσπαθήσαμε ώστε η διαπραγμάτευση για το θέμα να μην είναι για το θεαθήναι αλλά με σοβαρά επιχειρήματα. Το βασικό θέμα που έπρεπε να επιλύσουμε ήταν το κύριο επιχείρημα των ιδιοκτητών προς τους θεσμούς που έλεγε ότι μία ευνοϊκή ρύθμιση για τα εργασιακά των ιδιωτικών εκπαιδευτικών θα αποτελούσε προοίμιο για αλλαγές στην εργατική νομοθεσία. Για το λόγο αυτό το ΔΝΤ επέμενε τα θέματα αυτά, να τεθούν υπό διαπραγμάτευση όταν βγούμε από το μνημόνιο και όταν μπει θέμα εργατικής νομοθεσίας. Εκεί δώσαμε μια μάχη, τονίζοντας την διαφορετικότητα της κατάστασης στην ιδιωτική εκπαίδευση και έτσι προχωρήσαμε στη νομοθέτηση, χωρίς κάποια έγγραφη αντίδραση των θεσμών. Λίγες μέρες πριν την ψηφοφορία στη Βουλή, λάβαμε γραπτή αντίδραση των θεσμών, με την οποία μας ζητούνταν αλλαγές. Η δική μας απάντηση ήταν ότι έχουμε δεσμευτεί, έχουμε προχωρήσει όλη τη νομοθετική πρωτοβουλία, είμαστε κυρίαρχο κράτος, ακολουθήσαμε όλες τις διαδικασίες συνεννόησης και διαπραγμάτευσης και συνεπώς είναι αργά για όποιες αλλαγές, οι οποίες, όπως τονίσαμε, υπαγορεύονται από αντίπαλα οικονομικά συμφέροντα, εννοώντας τους εργοδότες. Έτσι φθάσαμε στην ψήφιση του νόμου 4415/2010.

ΟΙΕΛΕ: Για το τέλος της συνέντευξης, θα θέλαμε να μας πείτε σύντομα ποιες είναι οι εκτιμήσεις σας για τη διαμόρφωση των εργασιακών σχέσεων και δικαιωμάτων τόσο στο χώρο της εκπαίδευσης όσο και ευρύτερα στα χρόνια που έρχονται.
ΦΙΛΗΣ: Δεν μου αρέσει η μελλοντολογία και πιστεύω ότι το μέλλον της κοινωνίας το φτιάχνουν οι ίδιοι οι πολίτες, οργανωμένοι μέσα στις συλλογικές τους εκφράσεις. Η αλήθεια είναι ότι η εργασία όπως τη γνωρίζαμε στα χρόνια και του μεσοπολέμου και του μεταπολέμου, στα χρόνια του βιομηχανικού καπιταλισμού, έχει σε μεγάλο βαθμό διαφοροποιηθεί. Τα σημερινά προβλήματα δε σχετίζονται μόνο με μια ιδεολογική συνομωσία του νεοφιλελευθερισμού αλλά με το γεγονός ότι οι ιδεολογικές και πολιτικές συνιστώσες του ακουμπούν στη ρηγμάτωση της εργασίας, στην αλλαγή της φυσιογνωμίας της εργασίας και του εργαζόμενου στο σημερινό κόσμο. Αυτά τα μεγάλα προβλήματα πρέπει να αντιμετωπίσουν τα συνδικάτα, η συλλογική έκφραση των εργαζομένων, και συνολικά η Αριστερά. “
*Ο Νίκος Φίλης είναι βουλευτής Α΄ Αθήνας και μέλος της Πολιτικής Γραμματείας του ΣΥΡΙΖΑ, τ. Υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων.