Επέτειος Πολυτεχνείου: “Δεν ξεχνάμε, ποτέ πια φασισμός” – Παιδαγωγικό υλικό για μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς.

Φέτος αποφασίσαμε να μην φτιάξουμε μια ακόμη ανακοίνωση για την επέτειο του Πολυτεχνείου. Έχοντας όλοι μας επίγνωση της γιγάντωσης του ρατσισμού και της επέλασης της ακροδεξιάς σε ολόκληρο το δυτικό κόσμο, θεωρήσαμε πιο σημαντικό ίσως, (μιας που τέτοια αφιερώματα θα γραφούν πολλά), να συνεισφέρουμε με τις μικρές μας δυνάμεις στην ενίσχυση της συλλογικής μνήμης. Για να μην επιστρέψουν οι πιο σκοτεινές εποχές στην παγκόσμια και στην εγχώρια ιστορία, το πιο σημαντικό είναι να μην ξεχάσουμε…

Κάποιοι προσπαθούν να υποβαθμίσουν τη σημασία των εκδηλώσεων μνήμης για το Πολυτεχνείο στα σχολεία μας. Κάποιοι επιχειρούν να μην υπάρχει πλέον καμιά αναφορά σε μια επέτειο που συμβολίζει όλα όσα φοβούνται. Τη νεανική αμφισβήτηση, τον αγώνα για Παιδεία και Ελευθερία, την διεκδίκηση ενός καλύτερου και πιο δίκαιου μέλλοντος. Είναι στο χέρι των εκπαιδευτικών σε δημόσια και ιδιωτικά σχολεία την ιστορική μνήμη να την κρατήσουμε ζωντανή. Προτείνουμε σήμερα βιβλία και παιδαγωγικό υλικό που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί στην τάξη, όχι μόνο με την αφορμή της επετείου, αλλά και στο ευρύτερο πλαίσιο της αντιρατσιστικής και αντιφασιστικής εκπαίδευσης.

1. Εκπαιδευτικό υλικό από τον διαδικτυακό τόπο “Σημείο για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς”.  

Ο διαδικτυακός τόπος “Σημείο για τη μελέτη και την αντιμετώπιση της ακροδεξιάς” είναι μια ανεξάρτητη πρωτοβουλία πολιτών που ανησυχούν για την άνοδο του ακροδεξιού φαινομένου. Επιδιώκει να καταγραφεί στον δημόσιο διάλογο ένας ισχυρός αντίλογος στη διάχυση του ρατσισμού, του εθνικισμού, του σεξισμού, της ομοφοβίας, του αντισημιτισμού, της ισλαμοφοβίας και άλλων ιδεών που υποτιμούν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Στο πλαίσιο αυτό τα μέλη της πρωτοβουλίας εκπονούν έρευνες, εκδόσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και δράσεις ευαισθητοποίησης και πληροφόρησης.

Στο πλούσιο υλικό που έχουν παράξει (και που μπορείτε να δείτε συνολικά εδώ) υπάρχει εκπαιδευτικό υλικό, κυρίως για μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, για την δικτατορία και το Πολυτεχνείο.

• Γ’ Γυμνασίου – Λύκειο (Δικτατορία – Πολυτεχνείο)
• Βοηθητικό υλικό 1
• Βοηθητικό υλικό 2
• Βοηθητικό υλικό 3

2. Το βραβευμένο βιβλίο “2651 ημέρες δικτατορίας” της Μαρίζας Ντεκάστρο

Η Μαρίζα Ντεκάστρο έχει αφήσει το δικό της ιδιαίτερο αποτύπωμα στο χώρο της εκπαίδευσης και της παιδικής λογοτεχνίας. Έχει θητεύσει με ιδιαίτερη επιτυχία στο χώρο της ιδιωτικής εκπαίδευσης, στη Σχολή Μωραΐτη, δίδοντας ιδιαίτερη έμφαση στην ενίσχυση της ιστορικής γνώσης των μαθητών και χρησιμοποιώντας γι΄αυτό το σκοπό πρωτότυπες παιδαγωγικές μεθόδους.

Σπούδασε στη Σορβόννη παιδαγωγικά και λογοτεχνία για παιδιά και νέους. Γράφει βιβλία γνώσεων για παιδιά, και μεταφράζει λογοτεχνία για νέους και ενηλίκους.
Από το 1998 γράφει κριτική παιδικού και εφηβικού βιβλίου. Είναι μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων, της IBBY-Ελληνικό τμήμα και της Συντακτικής Επιτροπής του ηλεκτρονικού περιοδικού Ο ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ. Βιβλία της έχουν τιμηθεί με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων (2006, 2017, 2018), το Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων της IBBY- Ελληνικό Τμήμα (2012, 2016) και το Βραβείο Μετάφρασης Νεανικού Βιβλίου της Ελληνικής Εταιρείας Μεταφραστών Λογοτεχνίας (2014).

Για το εξαίρετο βιβλίο της “2651 ημέρες δικτατορίας” που προτείνεται σε μικρούς και μεγάλους αναγνώστες, γράφει στην Αυγή η αγαπητή συνάδελφος (και Γεν. Γραμματέας του ΣΙΕΛ) Κατερίνα Ζαμαρία:

«Στην Αθήνα γίνονταν καθημερινά διαδηλώσεις και πορείες. Οι πολιτικές συγκρούσεις μέσα κι έξω από τη Βουλή δεν είχαν τελειωμό. Εκείνη τη νύχτα η Ελλάδα κοιμόταν: οι πολίτες, οι πολιτικοί, ο βασιλιάς Κωνσταντίνος. Ξύπνια ήταν μια ομάδα στρατιωτικών που ετοίμαζε πραξικόπημα».

Με αυτή τη φράση ξεκινά η Marisa De Castro να αφηγείται τι έγινε στις «2651 ημέρες δικτατορίας». Το βιβλίο, μολονότι, τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Βιβλίου Γνώσεων για παιδιά, κινείται μεταξύ αυτοβιογραφίας και ημερολογίου, αφού η αφήγηση αρχίζει την 21η Απριλίου 1967, που η συγγραφέας πήγαινε στη Β΄ Γυμνασίου, και τελειώνει στις 24 Ιουλίου 1974, που έπεσε η χούντα και έχει πλέον ενηλικιωθεί.

Η εικονογράφηση του Βασίλη Παπαγεωργίου, με τις «πειραγμένες» φωτογραφίες προσώπων και γεγονότων, εμπλουτίζει μέσα από μια άλλη οπτική το κείμενο. Αν και τυπικά απευθύνεται σε εφηβικό κοινό, διαβάζεται και από κάθε ενήλικο αναγνώστη που θέλει να γνωρίσει την πρόσφατη ιστορία του τόπου ή θέλει να θυμηθεί γεγονότα, πρόσωπα, χώρους (όπως το «Στούντιο» και η «Αλκυονίδα») της δικής του, τότε, νιότης.

Υιοθετώντας τριτοπρόσωπη αφήγηση, η συγγραφέας σε επτά κεφάλαια, όσα και τα χρόνια της δικτατορίας, παραθέτει ρεαλιστικά τα γεγονότα, ενώ εμβόλιμα –σε πρώτο πρόσωπο-παρουσιάζει πώς τα βίωσε η ίδια, προσδίδοντας και χαρακτήρα μαρτυρίας. Έτσι, το κείμενο αποκτά πρόσθετη αξία καθώς οι νεαροί αναγνώστες πληροφορούνται τα γεγονότα μέσα από την οπτική της έφηβης αφηγήτριας, η ματιά της οποίας αποτυπώνει και εκείνα τα μικρά περιφερειακά στιγμιότυπα που επιτρέπουν να κατανοήσει ο αναγνώστης πώς το συλλογικό συμπλέκεται με το ατομικό, πώς ο καθένας επιλέγει οπτική και στάση ζωής απέναντι στα μεγάλα γεγονότα («ωρύονταν τα εμβατήρια » θα γράψει και ήδη ξέρουμε σε ποια πλευρά της Ιστορίας είχε ταχθεί).

Ταυτόχρονα η Ντεκάστρο, σε μια παράλληλη αφήγηση, παραθέτει κομβικές στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας εκείνης της περιόδου, στρατιωτικές, πολιτικές ή επιστημονικές, επιτρέποντας στους αναγνώστες να δουν τη μεγάλη εικόνα. Από το κίνημα των χίπις, το Γούντστοκ και το λιμό στη Μπιάφρα, ως τη δολοφονία του Λούθερ Κινγκ, του Σαλβαδόρ Αλιέντε ή του Τσε Γκεβάρα. Από την Άνοιξη της Πράγας ως το Μάη του ΄68 στο Παρίσι, τους Μαύρους Πάνθηρες, τις Ερυθρές Ταξιαρχίες και την ομάδα Μπάιντερ-Μάινχοφ. Από το σκάνδαλο Γουότεργκέιτ ως τη σφαγή του Μονάχου και τη ματωμένη Κυριακή στην Ιρλανδία. Κι από το «Ζ» του Γαβρά ή το Imagine των Beatles ως το Hair, την Τουίγκι, το μίνι και τα τζιν. Ο έφηβος αναγνώστης μέσα από αυτή την καλειδοσκοπική προσέγγιση της Ιστορίας, κατανοεί την αλληλεπίδραση των γεγονότων.

3. Το κόμικ του Κώστα Θεριανού και της Κατερίνας Προκοπίου “Πολυτεχνείο: Αλήθειες και Ψέμματα”

Δύο αγαπητοί συνάδελφοι, ο Κώστας Θεριανός και η Κατερίνα Προκοπίου, έχουν εκδώσει ένα εξαιρετικά καλαίσθητο κόμικ με τίτλο “Πολυτεχνείο: Αλήθειες και Ψέμματα” και επιδιώκει να διαλυθούν τα ακροδεξιά μυθεύματα που διακινούνται για να αμαυρωθεί ο ηρωικός αγώνας των φοιτητών. Το κόμικ μπορείτε να δείτε εδώ.

Ο Κώστας Ν. Θεριανός σπούδασε στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Με υποτροφία του Ιδρύματος Κρατικών Υποτροφιών έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στα παιδαγωγικά στο Πανεπιστήμιο του York (M.Ed) και εκπόνησε διδακτορική διατριβή στο Τμήμα Φιλοσοφικών και Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κρήτης. Εργάζεται στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και έχει πλούσιο συγγραφικό, ερευνητικό και επιμορφωτικό έργο. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώνονται στη σχολική αποτελεσματικότητα, την επιμόρφωση και επαγγελματική εξέλιξη των εκπαιδευτικών, τη διδακτική και την εκπαιδευτική πολιτική.

Η Κατερίνα Προκοπίου, φιλόλογος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση σε σχολείο της Θεσσαλονίκης, σε μία διαρκή προσπάθεια να εντάσσει στη διδασκαλία της τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, τις Νέες Τεχνολογίες, τα κόμικς και τα graphic novels, επιχειρεί συστηματικά να διευρύνει τους ορίζοντες των μαθητών και να ιντριγκάρει τα παιδιά ώστε να αποκτήσουν ενδιαφέρον για τα τεκταινόμενα της σχολικής αίθουσας.